PFAS (per- en polyfluoralkylstoffen) zijn chemische stoffen die nauwelijks afbreken en zich ophopen in het milieu én in ons lichaam. Een van de organen die het sterkst wordt beïnvloed door PFAS is de lever. Dit is geen toeval: de lever is hét centrale orgaan voor ontgifting en stofwisseling, en precies daar grijpen PFAS in.
De rol van de lever
De lever heeft als belangrijkste taak om het bloed te filteren, schadelijke stoffen af te breken en afvalstoffen via gal of urine af te voeren. Daarnaast speelt de lever een grote rol in de vetstofwisseling, hormoonhuishouding en de opslag van energie. Omdat de lever continu in contact staat met stoffen die we via voeding, drinken en inademing binnenkrijgen, is dit orgaan extra kwetsbaar voor chemische verontreinigingen zoals PFAS.
Waarom PFAS de lever aantasten
PFAS zijn vet- en waterafstotende stoffen die zich sterk binden aan eiwitten in het bloed. Hierdoor komen ze gemakkelijk in de lever terecht. Onderzoek toont aan dat PFAS de werking van levercellen verstoren op verschillende manieren:
- Verstoring van vetstofwisseling: PFAS beïnvloeden de receptoren (zoals PPARα) die betrokken zijn bij de regulatie van vetten in het bloed en de lever. Dit kan leiden tot een verhoogd cholesterolgehalte.
- Leververvetting (NAFLD): Bij langdurige blootstelling kan PFAS bijdragen aan de ontwikkeling van niet-alcoholische leververvetting, een aandoening waarbij vet zich opstapelt in de levercellen.
- Oxidatieve stress en ontsteking: PFAS kunnen de productie van vrije radicalen verhogen, waardoor levercellen beschadigd raken en ontstekingen ontstaan.
- Veranderingen in enzymactiviteit: Verschillende leverenzymen worden beïnvloed door PFAS, wat kan leiden tot een verminderde afbraak van andere schadelijke stoffen.
Gevolgen voor de gezondheid
Langdurige blootstelling aan PFAS kan leiden tot meetbare veranderingen in leverfunctiewaarden (zoals verhoogde ALT en AST in het bloed). Dit wijst op leverstress of schade. Bij hoge en langdurige blootstelling kan dit het risico op ernstige leverziekten vergroten, waaronder leverfibrose en mogelijk leverkanker.
Hoewel niet iedereen met verhoogde PFAS-waarden in het bloed leverproblemen ontwikkelt, wijzen steeds meer wetenschappelijke studies op een duidelijk verband tussen PFAS-blootstelling en leveraandoeningen.
Wat kun je doen?
Het voorkomen van blootstelling aan PFAS blijft de belangrijkste maatregel. Enkele tips:
- Vermijd het gebruik van pannen met teflonlaag die beschadigd zijn.
- Kies voor PFAS-vrije cosmetica en textiel.
- Gebruik waterfilters die PFAS kunnen reduceren.
Daarnaast kan het zinvol zijn om bij twijfel of zorgen je leverfunctie te laten testen via de huisarts.
Bronnen
- RIVM: Gezondheidseffecten van PFAS
- National Institute of Environmental Health Sciences (NIEHS): PFAS and liver effects
- Environmental Health Perspectives: “Hepatic effects of PFAS exposure” (2019)
- ATSDR: Toxicological Profile for Perfluoroalkyls
